Diokletian

Qay Avreli Valeri Diokletian
lat. Gaius Aurelius Valerius Diocletianus Augustus
Roma imperatoru
Şəxsi məlumatlar
Doğum adı	Gaius Valerius Diocles
Doğum tarixi	ən tezi 22 dekabr 242 və ən geci 22 dekabr 245
Vəfat tarixi	3 dekabr 311
Vəfat yeri	Salona[d], Dalmatsiya, Roma imperiyası
Fəaliyyəti	siyasətçi, monarx
Həyat yoldaşı	Priska
Dini	Qədim Romada din
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Qay Avreli Valeri Diokletian (ən tezi 22 dekabr 242 və ən geci 22 dekabr 245 – 3 dekabr 316, Salona^[d], Dalmatsiya, Roma imperiyası) — Roma imperatoru (284-305), dəfələrlə konsul.

Atası azad edilmiş qul idi. Diokletianın hakimiyyəti zamanından dominat dövrü başlandı. Diokletian imperiyanın təsərüfat, siyasi və hərbi qüdrətini möhkəmlətmək üçün islahatlar keçirmişdi. Xalq üsyanlarını və əyalətlərdə separat hərəkatları yatırmışdı. İrana qarşı yürüşlər nəticəsində Ermənistan və İberiyada mövqeyini möhkəmləndirmiş, Mesopotamiyanın bir hissəsini tutmuşdu. 24 fevral 303-cü ildə Roma imperatoru Diokletian xristianlığı qadağan edən fərman verib.^[1] 303-304 illərdə xristianları amansızcasına təqib etmişdir. 286 ildə Maksimianı özünə ortaq hakim təyin etmiş, 305 ildə onunla birgə hakimiyyətdən könüllü əl çəkmişdi. Diokletian "korlanmış" pulları düzçəkili sikkələrlə əvəz etdirdi, möhtəkirliklə mübarizə apardı, mallara maksimum qiymət qoydu. Diokletian bütün qüvvəsini baqaudların və s. üsyanlarının yatırılmasına yönəltdi, imperiyadan ayrılmış əyalətlər geriyə qaytarıldı. Roma imperiyasında Tetrarxiya(Dörd imperator hakimiyyəti) üsuli idarəsinin əsasını qoymuşdur. Bu imperiyada yeni idarəçilik üsulu idi. İmperiya de facto olaraq ikiyə ayrılmış və hər hissənin başına bir Avqust(tituldur) və bir Sezar(tituldur) gətirilmişdir. Məqsəd Avqustlardan sonra köməkçisi Sezarın hakimiyyətə keçib Avqust titulu alması və özünə köməkçi Sezar seçməsi ilə səciyyələnən bir sistem idi. Onun ölümündən sonra sistem iflas etmişdir.

1. ↑ "Bu günün tarixi". 2011-02-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-05-15.